پيامبران به چند دسته تقسيم شده اند كه سر سلسله آنان پيامبر اولوالعزم مي باشند و بقيه داراي سلسله مراتبي بوده اند. اينكه گفته مي شود يكصد و بيست و چهار هزار پيامبر مبعوث شده اند نشانه همين مسئله مي باشد. زيرا اين پيامبران بيشتر مبلغ منطقه، شهر، روستا، طايفه و قوم بوده اند. مثلا در زمان ابراهيم، لوط هم در ميان قوم خود به تبليغ مشغول بوده و بسياري از پيامبران مشهور با هم در يك دوره بوده اند و در همين دوران پيامبران بسياري نيز زندگي مي كرده اند كه وظيفه آنان تبليغ شريعت پيامبر زمان خود و يا پيامبر قبلي بوده است. در واقع بسياري از آن پيامبران مثل روحانيون امروزي بوده اند كه هر كدام بنابر وظيفه خود در جايي مشغولند. يكي مرجع تقليد مي باشد و ديگري امام جمعه و ديگري مسئول يك روستا و...
در آن زمان نيز افراد بسياري به فراخور حال خود مشغول تبليغ دين موسي بوده اند و همچنان در زمان عيسي، ابراهيم، نوح و... هم همينگونه بوده است. آنها نيز پيامبر خوانده مي شدند در حاليكه نه فرشته بر آنها نازل مي شده و نه وحي مي آمده است. بلكه آنان يا توسط پيامبر مرسل زمان خود به تبليغ فرستاده مي شدند و يا درخواب به آنها الهام مي شد و يا به طرق ديگر وظيفه ارشاد و تبليغ به آنها سپرده مي شد.
اين مسئله هيچ تعارضي ندارد. زيرا آنان ـ پيامبران به مفهوم كه ما درك مي كنيم نبوده اند بلكه آنان ـ پيامبر به مفهوم مبلغ و ناشر احكام دين موسي و عيسي و... بوده اند. مثل اينكه در زمان پيامبر خاتم نيز چند صد نفر در اطراف و اكناف عالم مشغول نشد احكام اسلام بودند كه چون با آمدن پيامبر خاتم، ختم نبوت شد به اين افراد پيامبر گفته نمي شود ولي در اديان گذشته به همين مبلغين مثل روحانيون امروز پيامبر خطاب مي كردند و پيامبر، يعني مبلغ و پيام رسان و اين به آن معنا نيست كه لاجرم به همه آنها وحي فرستاده شود.
با اين توضيح معلوم مي شود كه در آن زمان نيز بنابر مقتضيات زماني و مكاني و پراكندگي شهرها و روستا و تعداد جمعيت، مبلغاني مشغول نشر احكام دين موسي بوده اند و تعداد آنان در هر دوره با توجه به زمان و شرايط بسيار بوده است. مثل اينكه امروز هزاران روحاني به تبليغ دين مشغولند.
منابع:
1- تفسير نمونه، مكارم شيرازي
2- معارف قرآن، مصباح يزدي
3- قصه هاي قرآن، ترجمه مصطفي زماني
4- تاريخ يعقوبي، ابن واضح يعقوبي
به نقل از اداره پاسخگويي آستان قدس رضوي (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، كد: 462/400008)